Stekken en kweken

Stekken staat voor 'het op vegetatieve wijze vermeerderen van planten' en is mogelijk door middel van diverse methodes. Elke plant, zowel tuinplanten als kamerplanten, kunnen worden gestekt. Alleen de wijze waarop je dit het beste kunt doen verschilt per plant. Zo kun je een Ficus het beste vermeerderen door oculeren en een Strelitzia Nicolai door deze te delen. Deze en andere methodes van het stekken van kamerplanten lees je hieronder meer. Mocht je willen beginnen met gezonde gewortelde stekjes? Je kan in onze webshop ook stekjes kopen. Ook kan je hieronder lezen over het kweekproces en de verschillende methodes die hier bij komen kijken. 

Kopstekken zijn delen die worden afgenomen van het uiteinde van een tak of stengel van een moederplant. Deze stek kun je het beste recht af knippen, direct boven een blad van de moederplant. Zodat er aan de stek een langere stengel overblijft. In het meest ideale geval is deze stek ongeveer 15 centimeter groot, afhankelijk van de plantsoort. Hiervan verwijder je de oudste en onderste bladeren, tot de helft van de lengte van de stek. Dit ter verbetering van de energieverdeling van de verse stek. Wanneer het stekje afkomstig is van een plant die lastig wortels aanmaakt is het verstandig om de onderste centimeter van de stek te verwonden door met een mes diverse sneetjes in maken. Doordat de plant verwond is wordt hij getriggerd om zich te ontwikkelen en zal hij zodoende sneller een wortelgestel aanmaken, overdrijf dit echter niet.

Wanneer je kopstekken het beste kunt afnemen en opplanten hangt geheel van het soort plant af. Over het algemeen is het verstandig dit tijdens de lenteperiode te doen. Dit is namelijk de groeiperiode. Plaats de stekjes in een glas water, totdat deze worteltjes aanmaakt.  

Nadat de wortels zijn gevormd kan de kopstek in licht vochtige stekgrond worden geplaatst en druk je het stekje zachtjes aan. Bescherm de stek tegen fel en direct zonlicht en biedt deze een temperatuur van ongeveer 20 graden Celsius. Na een periode van ongeveer 4-6 weken heeft de stek voldoende wortels. Het stekje is nu een nieuw kamerplantje.

Stengel- of takstekken gebeurt op dezelfde wijze als kopstekken. Hiervoor gebruiken we echter niet de kop, maar een stuk van de tak of stengel.

Stengelstekken werkt middels het afnemen van een stengel of tak van een moederplant, het liefst een stek die is uitgerijpt. Uitgerijpt houdt in dat het een stevige stengel is en niet een jonge flexibele spriet. Verder gelden dezelfde adviezen als bij het vermeerderen van kamerplanten middels kopstekken. Sommige stengels zoals bij een Philodendron hebben in de bladoksels al een luchtwortel. Deze stekken kunnen direct in de grond geplaatst worden. 

De afgelopen jaren is er een steeds meer levende handel in stekjes, op zowel professioneel en als particulier niveau. 95% van alle stekken die hierin worden verkocht of geruild betreffen stengelstekken.

Stengelstekken is een methode die veel wordt gebruikt bij het vermeerderen van onder andere Hortensia’s, Rhipsalis en diverse Euphorbia soorten.

Bladstekken is een vermeerdermethode die op verschillende manieren kan worden toegepast, afhankelijk van de soort plant. De gedachte bij bladstekken is dat het blad fungeert als uitgangspositie voor de nieuwe stek. Vanuit het blad wordt er wortel geschoten en gaat de stek zich ontwikkelen. Hieronder een overzicht van de verschillende vormen van bladstekken.

• Jonge planten op het blad

Deze vorm van bladstekken is een volledig natuurlijk proces en gebeurt slechts bij enkele planten. Hierbij groeit uit het aanhechtingspunt van het blad een nieuw blad welke zich gaat ontwikkelen tot volwaardige stek. Zodra de stek voldoende gegroeid is valt de stek los van de moederplant, deze ontwikkeld zich hierna op de grond verder tot een zelfstandige plant.

De bekendste plant waarbij dit gebeurt is het Kindje-op-moeders-schoot, een plant die vroeger erg populair was.

• Bladstek van blad met bladsteel

Dit is de makkelijkste vorm van het vermeerderen van planten middels bladstekken. Je snijdt  hier een blad inclusief bladsteel van ongeveer 5 centimeter af met een scherp mes. Maak een gaatje in de pot waar je de stek in wilt plaatsen en steek de stek hier schuin in, tot de steel geheel in de aarde zit en het blad er bovenuit steekt.

Belangrijk hierbij is dat je het blad zelf zo min mogelijk beschadigd tijdens afsnijden en oppotten. Deze methode van planten stekken is een makkelijke wijze waarop je snel een nieuwe volle plant hebt, je kunt namelijk meerdere stekken in één pot plaatsen.

Planten die geschikt zijn voor deze wijze van stekken zijn onder andere de Crassula, Sedum en de Echeviera.

• Bladstek met enkel de hoofdnerf

De hoofdnerf van een blad is in feite het verlengde van de bladsteel, de snelweg waardoor de plant zijn voedingsstoffen vervoert. Hierdoor is de hoofdnerf zelf geschikt om te stekken. Je snijd hierbij de hoofdnerf dwars in stukken en plaatst deze schuin op de potgrond, de wortel zal zich ontwikkelen vanaf de hoofdnerf.

Planten die op deze manier zijn te stekken zijn onder andere de Gloxinia en de Streptocarpus.

Leuk weetje bij deze vorm van stekken. Deze methode is ook geschikt voor Sansevieria’s, echter hebben deze officieel geen hoofdnerf. Men zegt dat wanneer je een bontkleurige sansevieria op deze wijze stekt de nakomelingen niet bontkleurig maar geheel groen zijn. Waarom dit precies gebeurt weet men niet.

• Bladstek met zijnerven

Bladstekken middels de zijnerven van bladeren werkt op dezelfde wijze als bladstekken met enkel een hoofdnerf. De nerven zijn verlengde van de bladstelen en zodoende levensvatbaar. Wat je doet bij deze methode is het in de lengte verwijderen van de hoofdnerf, hierdoor komen de zijnerven bloot te liggen. Maak een gleufje in de potgrond en steek de bladstek hier schuin in. Na een periode van 1 tot 2 maanden heeft de plant vanuit de zijnerven wortels ontwikkeld.

Een plant waarbij deze methode werkt is bijvoorbeeld de Kaapse Primula.

• Bladstek met gescheurd blad

Bladstekken met gescheurde bladeren is een veredelingsmethode die veelal wordt gebruikt bij kamerplanten met grote bladeren. Je neemt hierbij één volledig ontwikkeld en onbeschadigd blad van een gezonde plant. Plaats het blad met de bovenzijde onderop op een snijplank, verwijder vervolgens de bladranden. De volgende stap is het opsnijden van het blad in stukken van ongeveer 2 bij 2 centimeter. Plaats deze bladstukken met de bovenzijde onderop op de potgrond en geef de stukken vervolgens water. Na een periode van ongeveer anderhalve maand komen de nieuwe stekken boven de potgrond uit.

Belangrijk bij deze wijze van vermeerderen is het bieden van een hoge luchtvochtigheid, je kunt dit doen middels een glazenplaat welke je op de bovenzijde van de kweekpot plaatst.

Planten die geschikt zijn voor het vermeerderen van de plant middels gescheurde bladstekken zijn bijvoorbeeld de Begonia en Alocasia.

• Bladstek met ingesneden nerven

De laatste methode van bladstekken is er één die geschikt is voor planten die geen hoofd of zijnerven hebben in de bladeren. Je neemt hierbij van een moederplant een groot, gezond en onbeschadigd blad zonder bladsteel. Hierin snijd je met een schoon en scherp mes sneetjes van ongeveer één centimeter in de grootste nerven. Plaats het ingesneden blad met de bovenzijde onderop in de grond, geef water en biedt de stek een hoge luchtvochtigheid. Na een periode van ongeveer twee maanden zullen de stekken reeds boven de grond uitkomen.

Planten die geschikt zijn voor deze wijze van stekken zijn voornamelijk specifieke Begonia soorten, denk hierbij aan de Begonia Rex.

             

Het vermeerderen van planten middels wortelstekken is een methode die veel wordt gebruikt voor vaste tuinplanten. Deze vorm van stekken kun je het beste toepassen in de maanden november en december, dit is de periode waarop de planten in rust zijn. Hierdoor is er een verminderde sapstroom en heeft de plant minder kans op verdrinking door zijn eigen sappen.

Het stekken middels wortelstek gaat als volgt; je start met het nemen van een gezonde plant waar je twee wortels van afsnijdt tot vlak onder de bovenkant van de kluit. Plaats de donorplant direct terug in de aarde om verdere schade te voorkomen. Plaats de reeds afgeknipte wortels in verse potgrond zodat deze er net niet bovenuit komen en zet de pot neer op een koele en lichte plaats. Wanneer de wortels gaan groeien kun je de jonge plantjes overzetten in een bak met tuinaarde.

Planten die geschikt zijn voor het stekken middels de wortelstek methode zijn onder andere de Anthurium en Rododendron.

Het stekken van planten door middel van afleggen is een methode die makkelijk te gebruiken is en een hoog succesratio heeft. Elke plant is altijd op zoek naar nieuwe bronnen van voedingsstoffen en water, de ene plant door middel van luchtwortels en de ander kan dit via een tak doen. Bij beide gevallen is het mogelijk de plant te vermeerderen met deze methode van stekken.

Dit proces werkt als volgt: je neemt een luchtwortel, tak of stengel en buigt deze voorzichtig richting de grond, zover dat de top de grond raakt. De bedoeling is nu dat deze zo blijft hangen. De plant merkt dat de top in contact is gekomen met een nieuwe potentiële bron van voedingsstoffen en wil deze gaan gebruiken. Hij zal vanuit de uitloper wortels de grond inschieten. Na 4 weken kan je de nieuwe wortel los knippen van de moederplant, de stek zal voldoende wortels hebben gecreëerd om zelfstandig te kunnen overleven. Wanneer de stengel niet losknipt wordt van de donorplant is het een extra wijze waarop vocht en voedingsstoffen kunnen worden opgenomen.

Planten die je kunt vermeerderen middels deze methode zijn voornamelijk planten die in het wild graag klimmen. Denk hierbij aan de Philodendron of Scindapsus.

Kamerplanten vermeerderen of stekken door te oculeren is een uniek proces. Je plakt als het ware de plant op een andere plant waarna ze samen verder gaan als één.

Het oculeren van planten gaat als volgt: het start met het insnijden van de donorstam met een scherp mes. De snede die je hierin maakt dient ongeveer 3 tot 4 centimeter te zijn en heet een griffel. Je neemt van de plant die je wilt oculeren een tak welke je strak tegen de stam afknipt, dit deel heet het griffoen. Vouw vervolgens de griffel voorzichtig open en plaats hier de afgeknipte griffoen. Bind de donorstam over de tak met touw en zorg dat dit stevig vast zit. Na een periode van 6 á 8 weken is de ent voldoende volgroeit met de donor middels het griffoen.

Deze methode van het vermeerderen van kamerplanten is een wijze met een hoge succesratio. Dit komt doordat de ent direct kan profiteren van de sapstromen van de donorplant. Het negatieve aan deze methode van stekken is dat na enkele jaren de donorstam door wildgroei alsnog de ent kan afstoten.

Het is belangrijk dat je deze wijze van het enten van kamerplanten alleen toepast in het laagseizoen van de plant, hierdoor zijn de sapstromen minder en loopt de ent geen risico op verdrinking door de sapstromen. Voor een succesvolle enting is het belangrijk dat de planten qua wensen en behoefte dicht bij elkaar staan. Planten die hierin verschillen hebben geen kans op een succesvolle enting.

Planten welke geschikt zijn voor het vermeerderen via oculeren zijn bijvoorbeeld de Ficus Microcarpa, welke geënt kan worden op de Ficus Panda.

Marcotteren is de wijze van stekken waarop de plant halverwege de stam een nieuw wortelgestel gaat ontwikkelen. Het is een methode van stekken die veel wordt gebruikt op plantenkwekerijen in landen zoals Maleisië en Indonesië Het is namelijk een methode met een hoge succesratio, lage kosten en een wijze waarop de plant zich snel kan ontwikkelen en zodoende er meer en sneller geoogst kan worden.

Er worden op de plantages grote moederplanten worden geselecteerd, men kijkt hierbij naar delen van de plant welke sierlijk genoeg zijn om als individuele plant te fungeren. Wanneer de stukken zijn geselecteerd en bepaald is waar het donorstuk begint kan er worden gestart met het stimuleren tot het aanmaken van wortels. Wanneer je het geselecteerde stuk hout simpelweg afzaagt en in de grond zet overleeft de plant het niet, hiervoor dient het hout eerst een wortelpartij te hebben.

De wijze waarop ze dit creëren lijkt op de manier van afleggen, de plant in contact brengen met nieuwe voedingsstoffen en hem zodoende stimuleren tot het aanmaken van wortels. Ze plaatsen een combinatie van substraat, aarde en watten in een plastic zak welke ze strak om de stam doen, ter hoogte van de gewenste aanvang. Na enkele weken heeft de plant ter hoogte van het substraat nieuwe wortels aangemaakt welke voedingsstoffen opnemen voor de plant.

Hierna wordt de plant afgezaagd onder het nieuwe wortelgestel en geplaatst in een grote kweekpot om verder te kunnen wortelen. Dit gebeurt in combinatie met een hoge luchtvochtigheid en met vochtige grond, de ideale omstandigheden voor de plant om zijn wortelgestel uit te breiden.

Zodra de wortels voldoende groot zijn is de plant klaar om als individuele plant te worden verkocht. Het grote voordeel van deze methode is dat de moederplant sneller groeit dan een stekje, zodoende kunnen er sneller donorstukken worden geoogst en verkocht. Hiernaast biedt deze methode de kans om de uiteindelijke vorm van de stam precies af te stemmen op de wensen van de klant.

Planten die geschikt voor het stekken middels marcotteren zijn bijvoorbeeld de Tabaksboom (Ficus Lyrata) en de Coffea Arabica.

Planten stekken door middel van enting is een vermeerderingsmethode die veel gelijkenis vertoont met vermeerderen door oculeren, alleen is het bij enten een gehele plant die je plaatst op de donorstam.

Bij het enten wordt er op de donorstam een driehoekige insnede gemaakt, belangrijk hierbij is dat dit gebeurt met een schoon mes om schimmelvorming te voorkomen. Hiernaast is het van belang dat de snede niet doorscheurt. De driehoekige inham in de donorstam dient te worden gevuld met de te enten stam, deze dient in de negatieve en tegenovergestelde vorm te worden geknipt. Hoe preciezer de aansluiting tussen donor en ent, hoe succesvoller de enting.

Nadat de enting op de donorstam is geplaatst dient deze voor een periode van ongeveer acht weken stevig te worden verbonden middels tape of touw. Wat er in deze periode gebeurt is dat de enting overschakelt van een zelfstandige sapstroom naar de sapstromen van de donorplant. Na een periode van acht weken kan het tape worden verwijdert, let er wel op dat de plant niet topzwaar wordt.

Je kunt de donorstam het beste afsnijden op 10 centimeter boven de bovenzijde van het wortelgestel, op deze hoogte is de sapstroom het meest ideaal voor het aanslaan van de enting.

Planten die geschikt zijn voor deze wijze van enting zijn onder andere diverse Euphorbia soorten, maar ook de Ficus Panda.

Het stekken van planten door middel van houtstekken is een methode die veelal gebruikt wordt in de boomteelt sector. Fruitbomen zoals de appelboom en perenboom zijn uitermate geschikt voor deze manier van het vermeerderen van bomen.

Deze stekwijze start wanneer de blaadjes van de struiken gevallen zijn, dan pas kun je een goede houtstek maken. Het is van belang dat de stekken die je knipt goed gerijpt zijn, dit kun je zien aan de kleur en stevigheid van het hout. Het hout dient donkerbruin en stevig te zijn, pas dan is het een goede stek. In tegenstelling tot andere manieren van stekken gebruik je bij deze methode het middelste stuk van de stengel en niet de kop of het lagere deel.

Het uitplanten van de stek, die in het ideale geval minimaal tien centimeter groot is kun je het beste opplanten in het voorjaar. Deze stekken hebben de meeste kans op succesvol wortelen wanneer deze worden opgekweekt in een kas of onder een glazen plaat, dit zorgt namelijk voor een verhoogde luchtvochtigheid.

Bomen die geschikt zijn voor deze manier van stekken zijn bijvoorbeeld de appelboom, perenboom en citrusbomen.

Delen is een veelgebruikte methode voor het vermeerderen van planten. De gedachte achter deze methode is dat je een gezonde plant met beleid uit elkaar trekt en verpot als twee of meerder individuele planten. Deze gaan zich na het delen verder ontwikkelen en zullen na verloop van tijd de gehele plantenbak weer vullen.

Belangrijk bij het delen van planten op bovengenoemde methode is dat het met beleid gebeurt. Kleine beschadigingen aan het wortelgestel zorgen voor een toename in ontwikkelsactiviteiten, maar grote scheuren hebben een negatief effect op de ontwikkeling van de plant.

Planten die geschikt zijn om te stekken middels delen zijn bijvoorbeeld de Strelitzia Reginae of de Zamioculcas.

Voor het stekken van planten kun je gebruik maken van diverse hulpmiddelen. Hieronder vind je een lijst met de meest populaire kweekaccessoires.

• Stekpoeder zorgt voor voedingsstoffen waardoor de stek zich sneller kan ontwikkelen en voorkomt schimmelinfecties
• Oculeerschaar bedoelt om het oculeren van planten gemakkelijker te maken
• Kweekkas bedoelt om tijdens het kweken de luchtvochtigheid te kunnen verhogen, om zodoende de ideale omstandigheden te scheppen voor de stek
• Vochtmeter een seramis meter die de vochtigheid van de grond aangeeft middels een kleurindicatie
• PH meter deze meet de zuurgraad van de grond rondom de plant. Diverse planten zijn gevoelig voor een te hoge of te lage zuurgraad en door middel van een PH meter kan dit in de gaten gehouden worden
• UV lampen zijn bedoelt voor de meer professionele kweker. UV Lampen verhogen de hoeveelheid ultra violette straling en de temperatuur in een kweekkas, hierdoor zullen planten zich sneller ontwikkelen
• Sprayers om de planten te voorzien van een lichte waternevel, tevens is dit een goede manier om de luchtvochtigheid te verhogen
• Kweekpotten om de stekjes in op te kweken, hierbij zijn er diverse afmetingen verkrijgbaar
• Snoeischaren voor het knippen van stekken of het snoeien van andere planten
• Steunstokken om de groeiende stek langs te begeleiden zodat deze zich beter kan ontwikkelen
• Waterschotels om onder de kweekpotten te plaatsen. Hierdoor krijgt de stek in zijn kweekpot precies genoeg water

Voor alle overige accessoires rondom de verzorging van stekjes en kamerplanten kun je hier een kijkje nemen.

Bij het stekken van kamerplanten zijn er een aantal tips & tricks waar je rekening mee kunt houden. Hieronder een overzicht van de algemene tips voor het vermeerderen van kamerplanten.

• Gebruik altijd een scherp mes of scherpe snoeischaar voor het knippen van de stek. Op deze manier wordt schimmelvorming tegen gegaan en is de wond van de plant eerder geneigd te helen
• Gebruik voor het nemen van een stek alleen gezonde planten. Indien je een stek neemt van een kamerplant die niet in volledige gezondheid verkeert is het voor de stek lastig om te overleven
• Bij het knippen van een stek is het slim om een stevige stengel te nemen
• Reinig de pot waarin je de stek gaat plaatsen voordat de plant hierin komt. Op deze manier wordt schimmelvorming tegengegaan en kruisbesmetting voorkomen
• Om de luchtvochtigheid te verhogen is het mogelijk de stek te plaatsen in een plastic zak of in een kweekkas
• Geef de jonge stekken regenwater, dit bevat namelijk geen kalk 
• Controleer de stekken dagelijks, op die manier kan er snel worden geschakeld mocht er iets mis gaan
• Verwijder verdorde en verdroogde bladeren van de stek direct, dit kost de plant onnodig veel energie
• Bepaal vooraf wat de zonlichtbehoefte is van de stek, zonlicht is een belangrijke factor voor het slagen van het stekken
• Bepaal welke potgrond de stek verlangt. Cactussen hebben liever grond met een hoger zand gehalte dan bijvoorbeeld een Ficus
• De beste lengte van een stek is tussen de 10 en 14 cm
• Bij het nemen van de stek is het van belang de wortelstructuur van zowel de stek als moederplant zo min mogelijk te beschadigen
• Gebruik stekpoeder. Stekpoeder is bedoelt om de stek te voorzien van voedingsstoffen en het beschermt tegen schimmels en andere vormen van ongedierte.

Het professioneel kweken van kamerplanten is een vak apart dat dagelijks met veel kennis en toewijding wordt uitgevoerd door een groot aantal kwekers in Nederland en daarbuiten. Officieel betekend het begrip kweken het ‘laten groeien van levende dingen’. Voor het kweken van kamerplanten zijn er diverse methodes, zoals het opkweken vanuit zaad en het opkweken vanuit stekmateriaal.

Het opkweken van planten vanuit zaad is een proces dat al honderden jaren wordt gebruikt voor de vermeerdering van allerlei soorten planten en groentesoorten. Elk zaadje heeft een spreekwoordelijk zetje nodig om te beginnen met ontkiemen. Dit kan een voorbehandeling in de vorm van kou, warmte of vocht zijn.

Deze motivatie tot ontkiemen is de reden dat bepaalde soorten planten lastig of soms helemaal niet tot ontkieming komen. Elk zaadje heeft een specifieke behandeling nodig wil hij overgaan tot ontkieming.

Cactussen zijn een goed voorbeeld van planten die worden gekweekt middels zaad. Bij het laten ontkiemen van cactuszaadjes spelen een viertal elementen mee, namelijk; verhoudingen van het grondmengsel, hoeveelheid licht, temperatuur en de luchtvochtigheid. Elk van deze eigenschappen dient te worden afgestemd op het specifieke soort dat je wilt laten ontkiemen.

De verhoudingen van de grond zijn van belang om het zaadje een kans te geven te ontkiemen, hiervoor dient de grond luchtig en voedingsrijk te zijn. De hoeveelheid licht dient te worden nagebootst aan de hoeveelheid die een cactus in de natuur zou ontvangen, dat is bij cactussen die van origine in landen als Mexico voorkomen veel zonlicht. Bij het kweken van cactus zaadjes kun je het beste gebruik maken van een Ultra Violette lamp, hierdoor wordt de lichtintensiteit hoger. De temperatuur dient eveneens gelijk gesteld te worden aan het hoogseizoen van de plant dat hij zou ervaren in natuurlijke omstandigheden, zo zal een cactus in een temperatuur die gelijk is aan de winter niet ontkiemen. Als laatste element is er de vochtigheid, zeker voor een lastig en langzaam groeiend soort als de cactus is het cruciaal dat deze optimaal is. Dit verschilt per soort cactus zaad, over het algemeen dient de grond heel licht vochtig te zijn. Een te natte grond zorgt voor schimmelvorming en voorkomt zo het succesvol ontkiemen, hier tegenover zorgt een te droge grond voor onvoldoende brandstoffen om tot ontkieming over te gaan.

Wanneer al deze elementen op de juiste wijze zijn afgestemd op de wensen en behoefte van het specifieke plantensoort kan de ontkieming succesvol zijn.

Niet elke soort plant leent zich voor een opkweek vanuit zaad, veel soorten prefereren een methode waarbij het beginmateriaal een levensvatbare stek is. Stekken is het op vegetatieve wijze vermeerderen van planten. In theorie kunnen alle plantendelen hiervoor worden gebruikt, het verschilt echter per soort plant welk plantendeel het meest succesvol is.

Het stekken van kamerplanten kan op diverse manieren, echter is de uitgangspositie in alle mogelijkheden hetzelfde. De uitgangspositie is een levend deel van een moederplant welke wordt verwijdert en gestimuleerd om zelfstandig een wortelgestel aan te maken. Hierdoor kan de plant de benodigde voedingsstoffen opnemen om uit te groeien tot een volwaardige plant.

Het kweken van een kamerplant kent vele stappen die variëren van het laboratoriumproces tot lange 'wachttijden' in speciaal afgestemde kassen met optimale leefomstandigheden. Om dit gehele proces meer tekst en uitleg te geven wordt in onderstaand artikel het gehele veredelingsproces van een orchidee besproken.

De procedure van het kweken van kruisbestuiving tot bloembeleving van een orchidee duurt gemiddeld 72 weken. In deze kweekperiode doorloopt een plant tot wel twintig diverse fases. De 72 weken gelden alleen voor de Phalaenopsis, andere orchidee soorten hebben wellicht een andere doorlooptijd voordat de plant verkoop klaar is. Voor de veredeling van een nieuw soort orchidee komen nog microbiologische stappen en laboratorium onderzoeken kijken alvorens hij kan worden geproduceerd. Deze periode kan tot wel acht jaar in beslag nemen. 

Veredeling

De veredeling van een orchidee omvat het selecteren en vervolgens kruisen van twee of meer orchidee soorten die de beste erfelijke eigenschappen hebben. Door deze soorten continue met elkaar te kruisen worden de orchidee soorten steeds beter geschikt voor de wensen van de consument. De veredeling gebeurt in een laboratorium en veelal op microbiologisch niveau.

De reden dat dit zo lang duurt is omdat de gevolgen van een bepaalde kruising niet direct zichtbaar en te testen zijn. Wanneer twee orchidee soorten op papier een goede match lijken kan dit in de praktijk tegenvallen doordat bijvoorbeeld het gen van de één te sterk aanwezig is of dat het eindproduct niet voldoet aan wensen van de kweker of consument.

Laboratorium

Testen en selecteren

Het test stadium is de eerste fase in de veredeling van een orchidee na de biologische proeven en kruising. De reeds gekruiste orchidee wordt nu op diverse onderdelen getest. Hieronder staan de belangrijkste punten van het testen van een orchidee.

• Groeisnelheid Indien de orchidee te langzaam groeit worden de kosten exponentieel hoog in relatie tot de verkoopprijs en beoogde opbrengst. Wanneer de nieuwe orchidee te snel groeit bestaat de kans dat hierdoor de kwaliteit en duurzaamheid achteruit gaat.
• Succesratio Hoeveel van de oorspronkelijke 100.000 orchideeën groeien uiteindelijk uit tot een verkoopbare plant. Indien de ratio hierop te laag is wordt het kostenplaatje te hoog in verhouding tot de beoogde verkoop.
• Aantal bloemen per plant Veel orchideeën krijgen twee of drie takken vol met bloemknoppen, hierdoor stijgt de waarde per plant. Hierdoor zijn orchideeën met slechts 1 bloemsteel minder gewild op de markt.
• Bloemeigenschappen Hebben de bloemen wel de gewenste kleur, zit hier veel diversiteit in of is de kleur niet perfect. Dit zijn allemaal redenen waardoor de waarde van de orchidee achteruit gaat.
• Bloei Komen alle bloemknoppen uit of is de Orchidee te snel uitgebloeid, eigenschappen die bijdragen aan de waarde van het orchidee soort.
• Resistentie Hoe resistent of gevoelig is de orchidee voor bepaalde vormen van ongedierte. Indien de orchidee te gevoelig is voor ongedierte is dit direct van invloed op de succesratio van de kweek.

Wanneer de kweker tevreden is met bovenstaande eigenschappen van de nieuwe orchidee kan er worden begonnen met het vermeerderen en uiteindelijk produceren van de orchidee.

Vermeerderen

Na enkele weken in deze container is het organische materiaal uitgegroeid tot een stek van ongeveer 10 centimeter hoog, officieel is de stek nu één week oud. Alle stekken worden handmatig gecontroleerd, hierbij wordt gekeken naar diverse vormen van ongedierte, kwaliteit van de wortels en afmeting van de bladeren. Al deze elementen dienen te voldoen aan de vooraf gestelde richtlijnen.

Sorteren

Na het controleren worden alle orchidee stekken gesorteerd op grootte. Doordat deze orchidee stekken van dezelfde grote tegelijkertijd het groeiproces in gaan is de rijpingstijd gelijk. Gebeurt deze sortering niet dan zal dit aan het einde van het traject lijden tot een ongelijke bloei.

Verspenen

Nadat de orchidee stekken zijn gecontroleerd op ongedierte/ imperfecties en gesorteerd op grootte is het tijd de orchidee te stimuleren om te gaan groeien. Dit noemt men ‘’verspenen’’. De stekjes van één week oud worden in rechthoekige bakken vol met humus geplaatst. Humus is een luchtig substraat dat de natuurlijke groeiomstandigheden van een orchidee nabootst. In de natuur groeit een orchidee als een epifyt vaak hoog in de bomen. Een epifyt groeit op een deel van een andere plant, veelal zijn dit takken, zonder hier voedingsstoffen aan te onttrekken. In tegenstelling tot een parasiet, deze onttrekt wel voedingsstoffen aan zijn gastheer.

De rechthoekige bakken met humus worden gevuld met ongeveer 50 orchidee stekjes van hetzelfde formaat.

Kas

Nadat de orchidee stekken zijn verspeend worden ze met duizenden tegelijk op grote plateaus de kas ingerold. Deze kas is ingesteld op een temperatuur van 28 graden Celsius en heeft tevens een constant hoge luchtvochtigheid. De reeds gestekte orchideeën krijgen hier in totaal 13 weken de tijd om zich te ontwikkelen. Tijdens deze periode worden alle omstandigheden perfect elektronisch gemonitord en gecorrigeerd.

Daglichtkas

Na de kas van 28 graden Celsius is het tijd om de planten te stimuleren middels daglicht, in dit geval kunstmatig. Kunstmatig licht heeft de voorkeur over natuurlijk omdat de hoeveelheid, intensiteit en duur van het licht precies kan worden gemonitord. In deze kas ontvangen de planten volop licht, ze blijven hier voor een periode van 10 weken.

Optrekken

Na de periode van 10 weken in de daglichtkas is het tijd om de stekken te verpotten. Het jonge plantmateriaal is ondertussen uitgegroeid van een centimeter of drie tot een waardige plant van ongeveer de grootte van je hand. In dit stadium van de ontwikkeling van de orchidee wordt de plant opgetrokken. Dit houdt in dat hij uit de bak met humus wordt gehaald en met zijn kale wortels gereed wordt gemaakt voor het verpotten. Het mooie aan de orchidee is dat zijn wortels dit toelaten, de orchidee heeft andere wortels dan normale kamerplanten. De wortels van een orchidee fungeren als een spons en nemen zodoende vocht op uit de lucht. Hiernaast zijn ze een stuk steviger en minder kwetsbaar als de wortels van andere bloeiende kamerplanten.

Oppotten

Nadat de orchidee is opgetrokken is het tijd dat deze verpot wordt. De jonge orchideeën zijn nu 24 weken oud en worden in een kweekpot van 12 centimeter gezet. Hierbij wordt allereerst de orchidee met zijn wortelgestel in de pot geplaatst en vervolgens afgevuld met de eerder gebruikte humus combinatie. Na het oppotten worden de jonge orchidee stekken middels een automatische lopende band getransporteerd richting de kas. Tijdens dit transport worden de orchideeën nogmaals gesorteerd op grootte.

Biologische bestrijding

Voordat de orchideeën in de kas aankomen worden ze beneveld met water. Dit is om de plant te voorzien van water en om eventuele besmettingen af te spoelen. Om ongedierte geen kans te geven worden de stekjes preventief behandelt met een biologische ongedierte bestrijdingsmiddel. Vroeger werden hier zware en milieuonvriendelijke middelen voor gebruikt, tegenwoordig zijn er effectieve biologische middelen om ongedierte te bestrijden en voorkomen.

Kas

De orchidee stekken blijven gedurende een periode van 10 weken in de kas. Middels klimaatcontrole en geavanceerde computer gestuurde programma’s worden alle omstandigheden gemonitord en waar nodig gecorrigeerd. In deze kas is het een constante 28 graden Celsius en ervaart de plant een normale cyclus met dag en nacht.

Plaatsing in plant groei cellen

Wanneer de planten gedurende 10 weken in de kas hebben gestaan is het tijd door te schuiven naar de groei cellen. De planten worden hier op grote tafels bij elkaar geplaatst, 70 planten per vierkante meter. De orchidee is nu 34 weken oud en zo’n 25 cm hoog, inclusief de kweekpot. Groeicellen zijn zeshoekige kunststof containers waar de orchidee inclusief zijn kweekpot in wordt geplaatst. Deze plaatsing gebeurt na een visuele controle door een computergestuurd systeem welke vervolgens alle bladeren dezelfde richting uit draait. Wanneer alle stekken gelijk zijn opgesteld worden ze per 10 stuks automatisch in de groeicellen geplaatst en getransporteerd naar de volgende teeltfase.

Tweede teeltfase

Deze teeltfase bevindt zich boven de eerste teeltfase, letterlijk erboven. De rekken met planten worden omhoog gelift en op een hoogte van zo’n vijf meter met honderden bij elkaar boven de orchideeën geplaatst die zich in de eerste teeltfase bevinden.

• De eerste teeltfase van de orchidee heeft zich voltooid en hierbij is de orchidee niet in aanraking met zonlicht geweest. De tweede teeltfase gaat om het ontvangen van voldoende zonlicht. Wanneer de tweede teeltfase boven de eerste wordt geplaatst zijn de omstandigheden voor beide lagen optimaal.

• De tweede teeltfase van de orchidee stekken bedraagt in totaal zestien weken en vindt plaats bij een constante temperatuur van 28 graden Celsius.

• Na deze fase worden de planten in een nieuwe plant-groei cel geplaatst, hierbij worden ze wederom eerst door een computer geïnspecteerd en op allemaal dezelfde manier in nieuwe cellen geplaatst. De nieuwe groeicellen zijn groter als de oorspronkelijke en worden met een dichtheid van 50 planten per vierkante meter bij elkaar geplaatst.

• De orchidee stekken zijn nu 50 weken oud en bevatten nog steeds geen bloemen.

Kas

Nadat de planten in hun nieuwe groei cel zijn geplaatst worden deze naar een kas met lagere temperaturen getransporteerd. De temperatuur bedraagt hier een constante 18 graden Celsius en ze verblijven hier maximaal 10 weken. Deze koelingsfase fungeert als trigger op de orchidee en stimuleert deze tot het ontwikkelen van bloemen. Wanneer de orchidee de koelingsfase uitkomt is hij 60 weken oud en heeft hij een steel met bloemknoppen van ongeveer 20 centimeter.

Afkweekfase

Na de koude kas volgt de warme kas. In de koude kas heeft de plant de trigger gekregen tot het ontwikkelen van een tak en bloemknoppen, echter om deze te laten groeien op een verantwoorde wijze is het van belang de stekken op 21 graden Celsius af te kweken. Ze verblijven voor een periode van 6 weken in deze kas, hierna zijn de bloemstengels voldoende gegroeid en zitten deze vol met bloemknoppen. De plant is nu 66 weken oud.

Stokken

Nu de orchidee bijna volgroeid is wordt het tijd deze te ondersteunen. De meeste orchideeën produceren 2 tot 4 bloemtakken met grote knoppen. Indien deze niet worden ondersteund bestaat de kans dat de bloemtakken afbreken en de plant zodoende zijn sierwaarde verliest. De  takken worden ondersteund middels kunststof stokken en hierop vast gehouden met de bekende 'haarklemmen'. Nadat de planten zijn voorzien van voldoende ondersteunend materiaal worden ze door de computer gesorteerd op takhoogte, soort, planthoogte en rijpheidstadium.

Bloeifase

Nadat alle soorten zijn gecontroleerd, gesorteerd en zijn voorzien van een scheut water is het tijd voor de bloeifase. Afhankelijk van het soort orchidee vindt deze plaats tussen week 66 en 68.

Verkoop

Tegenwoordig wordt het merendeel van al het plantmateriaal dat wordt gebruikt in Nederlandse kassen uit het buitenland geïmporteerd. Voor veel planten is dit financieel een betere optie dan de planten hier opkweken vanuit zaad of stek. Deze wijze van het kweken van kamerplanten in het buitenland is niet voor elke plant een mogelijkheid.

Onze kwekers in Nederland werken samen met de beste kwekers verspreid over de hele wereld. Hieronder een aantal voorbeelden van de landen van herkomst van enkele van onze kamerplanten.

• Cactus Onze leveranciers hebben kwekerijen in Costa Rica, Gran Canaria, Tenerife, Italië
• Ficus Onze leveranciers hebben kwekerijen in Maleisië, China, India
• Dracaena Onze leveranciers hebben kwekerijen in Nicaragua, Colombia en Ecuador
• Aloe Vera Onze leverancier heeft meerdere kwekerijen op Aruba en Bonaire